Het nut van een goede darmflora

“Zonder een goede darmflora, geen goede gezondheid” is een uitspraak die, naar onze ervaring, steeds belangrijker wordt (en niet alleen) voor onze honden. Met grote regelmaat zien we darm-, huid- en andere gezondheidsproblemen als gevolg van een onevenwichtige en te schrale darmflora.

We spreken van een onevenwichtige en te schrale darmflora wanneer er te weinig verschillende bacteriekolonies en daarmee ook te weinig bacteriën in de darm aanwezig zijn. Is dit het geval, dan wordt het voedsel niet voldoende afgebroken en vindt er in de dikke darm rotting en gisting plaats. De problemen worden meestal het eerst merkbaar door allerlei darmstoornissen, zoals rommelende buik en winderigheid, dunne ontlasting, diarree of juist te harde ontlasting. In een later stadium wordt de stoornis meestal gevolgd door huidproblemen zoals een stinkende doffe vacht met jeuk en dergelijke. De hond komt in een vicieuze cirkel en is hier zonder een natuurlijke aanpak moeilijk uit te krijgen.

Wat is de darmflora?

Met darmflora wordt het geheel van micro-organismen aangeduid dat zich in het maag-darmstelsel van zowel mensen als dieren bevindt. De naam darmflora is eigenlijk niet correct, aangezien het vooral om bacteriën gaat en de term flora verwijst naar planten. Daarnaast gaat het niet alleen om bacteriën in de darm, maar ook om bijvoorbeeld bacteriën in de maag. De darmflora is een goed voorbeeld van een vorm van samenwerking tussen de verschillende soorten organismen waar allen voordeel van hebben (symbiose).

darmflora - Anatomy-of-a-dog-Magnify-Combined.pngDarmflora is dus in werkelijkheid een verzamelnaam voor alle bacteriën in de darmen en bestaat uit honderden soorten met in totaal triljoenen bacteriën. In een gezonde darmflora bevinden zich meer bacteriën dan dat het lichaam cellen bevat.

In de darmflora bevinden zich zowel nuttige als schadelijke bacteriën. Bij een gezonde darmflora zijn deze echter met elkaar in evenwicht.

De darmflora speelt een belangrijke rol bij de spijsvertering. Bovendien is een gezonde darmflora het beste wapen tegen infecties. Zolang de nuttige en schadelijke (ziekmakende) bacteriën van de darmflora met elkaar in evenwicht zijn, is er niets aan de hand. Krijgen de schadelijke echter de overhand dan wordt het gevaar van ziekte erg groot. Ook zonder dat we merken dat er met de darmflora iets niet in orde is, kan een minder gezonde darmflora een negatieve uitwerking hebben op de gezondheid.

Een gezond maag-darmstelsel is een eerste vereiste voor een gezond lichaam omdat het lichaam via een gezonde maag en darmen dagelijks de benodigde voedingsstoffen binnen krijgt. Vandaar dat ook een gezond maag-darmstelsel de basis is voor een goede algemene weerstand.

Ontstaan van de darmflora:

Net als ieder ongeboren individu hebben ook puppies voor de geboorte geen darmflora. De eerste bacteriën worden in het geboortekanaal, tijdens de geboorte, opgenomen. Na de geboorte komen ze steeds meer in contact met bacteriën uit de omgeving van de teef. Omdat ze melk drinken bij de moeder is de pH (zuurgraad) van de maag nog dusdanig hoog dat deze bacteriën onbeschadigd de maag kunnen passeren. In het spijsverteringskanaal aangekomen hechten ze zich aan de darmwand en zo begint de darmflora zich op te bouwen.

Zolang de puppies melk drinken bestaat de darmflora hoofdzakelijk uit bifidobacteriën. Deze zijn bijzonder waardevol, omdat deze zogenaamde ‘goede bacteriën’ diverse zuren produceren die schadelijke bacteriën doden.

Wanneer de puppies geen melk meer drinken, wordt de pH (zuurgraad) van de maag steeds lager. Schadelijke bacteriën krijgen daardoor minder kans om in de darm te geraken. Ook de meeste nuttige bacteriën die tijdens de zoogperiode de maag nog konden passeren komen er niet meer doorheen. In de natuur zien we dat dit wordt ondervangen door het feit dat de puppies voeding krijgen die door de ouders wordt overgegeven. In dit overgegeven voedsel zitten zeer veel zuurresistente maagbacteriën van de ouders. En zo wordt er verder gebouwd aan een gezonde, evenwichtige darmflora.

Wij hopen dat het duidelijk is waarom dit vorige voorbeeld van groot belang is bij de keuze in de voeding voor de puppies (zowel voor als na het spenen) en waarom zuurresistente pensbacteriën op den duur een goed alternatief zijn om het overgeefsel van de ouders te vervangen. Verderop gaan we dieper in op het nut van zuurresistente pensbacteriën om de darmflora op te bouwen.

Darmflora en spijsvertering:

Een evenwichtige darmflora zorgt voor een goede spijsvertering. Bacteriën kunnen niet verteerde voedselresten alsnog afbreken. Vooral bij de vertering van onverteerde koolhydraten (zetmeel uit granen) ontstaan zeer nuttige stoffen, de zogenaamde kortketen vetzuren. Deze vetzuren worden door de cellen in de dikke darm gebruikt als brandstof.

Puppy-PooHierdoor wordt o.a. de peristaltiek (het samentrekken) van de darm gestimuleerd, waardoor de ontlasting makkelijk, dus zonder verstoppingsverschijnselen, het lichaam wordt uitgewerkt. Wanneer de hond echter een onevenwichtige, te schrale darmflora heeft, zien we vaak dat er of diarree optreedt of dat er een te vaste ontlasting ontstaat. Beide is niet goed, maar bij het laatste maken we ons meestal geen zorgen. Eigenlijk vinden veel mensen het wel een aardige bijkomstigheid wanneer hun hond een (te) harde ontlasting heeft en kopen daarom een voer dat zegt weinig (dus meer ingedikte) ontlasting te produceren.

Naast het feit dat een te vaste ontlasting kan betekenen dat de darmflora niet in orde is, heeft een te vaste ontlasting het bijkomende nadeel dat de anaalzakjes onvoldoende worden geleegd. Omdat de hond te veel moet persen, worden de openingen van de anaalzakjes dicht geklemd. Daardoor wordt de inhoud van de zakjes niet mee naar buiten gemasseerd en blijft het achter. Wanneer dit keer op keer achter blijft kunnen ontstekingen ontstaan. Dit is een van de redenen waarom de ontlasting een dusdanige consistentie moet hebben, dat het door middel van de darmperistaltiek makkelijk het lichaam wordt uitgedrukt. Een goede consistentie van de ontlasting is wanneer het een worstvorm heeft, waarbij enkele breukstrepen te zien zijn, en makkelijk in stukken breekt wanneer het wordt opgeraapt.

Darmflora en weerstand.

De nuttige bacteriën in de darm produceren onder andere zuren die de groei van schadelijke bacteriën remmen of onmogelijk maken. Hierdoor krijgen schadelijke bacteriën die toch de zure maag hebben overleefd minder kans om zich te vermeerderen en daardoor klachten veroorzaken. Hoewel het aantal bacteriën in de darm onvoorstelbaar groot is, is er toch een grens aan het opnamevermogen van de darm. Dit betekent dat waar nuttige bacteriën zitten geen schadelijke kunnen zitten en wat door nuttige bacteriën is verteerd niet meer beschikbaar is voor de schadelijke. In feite is het heel simpel: hoe meer nuttige darmbacteriën er zijn, des te kleiner is de overlevingskans van de schadelijke bacteriën en des te groter is de weerstand tegen “aanvallen” van buitenaf.

Feitelijk is het zo dat we er voor moeten zorgen dat in noodgevallen, als de hond bijvoorbeeld eens “iets verkeerds” heeft gegeten, de darmflora in een dusdanig evenwicht is dat dit probleemloos opgelost kan worden.

Vandaar dat we deze darmflora, net zoals een brandweerkorps hun materieel, steeds goed moeten onderhouden.

De korte darmlengte van onze honden is in principe een groot nadeel. Er kan heel snel iets fout gaan. Gelukkig heeft de natuur de hondachtigen in aanleg een zeer brede darmflora meegegeven om ervoor te zorgen dat ze ook in tijden van schaarste, bij het eten van allerlei “noodrantsoenen”, geen darmproblemen en diarree krijgen. Stelt u zich eens voor dat een roedel wolven “iets verkeerds” zouden hebben gegeten en met buikpijn en diarree op jacht zouden moeten gaan. Ze zouden niet ver komen en het voortbestaan van de roedel zou hierdoor in gevaar worden gebracht.

We kunnen concluderen dat diarree en andere darmstoornissen ook voor onze honden, onnatuurlijk is en, in feite, levensbedreigend kan zijn.

Onderhoud van de darmflora:

Wanneer een evenwichtige, gezonde darmflora is opgebouwd, moet er voor worden gezorgd dat deze stabiel blijft. Omdat de darmlengte bij honden relatief erg kort is (in verhouding 7x korter dan bij mensen en varkens) komt het snel tot een vermindering van de nuttige bacteriën en ontstaat er een verstoring van de balans in de darmflora (dysbacteriose). Dat is ook één van de redenen waarom wolven en andere wilde hondachtigen allereerst de buikinhoud van een prooidier leegeten om zodoende, naast voedingsstoffen, weer aanvulling van nuttige bacteriën binnen te krijgen.

De ervaring heeft geleerd dat de honden, in tegenstelling tot de mens, niet erg spaarzaam met hun darmflora omgaan. Of dit te maken heeft met hun zeer korte darmkanaal of met het feit dat ze als “wolf” iedere keer na de jacht weer aanvulling van de darmflora kregen is onduidelijk. Feit blijft dat wanneer de darmflora niet dagelijks wordt gevoed en niet regelmatig goedaardige bacteriën worden toegevoegd de darmflora steeds schraler en onevenwichtiger wordt.

Prebiotica, probiotica en synbiotica.

Prebiotica zijn specifieke voedingsvezels en suikers die door het zuur in de maag niet worden opgelost en in de dunne darm niet worden verteerd. Ze belanden dus onverteerd in de dikke darm. Daar dienen ze als voeding voor de daar aanwezige darmbacteriën. Bij deze bacteriële afbraak komen nuttige, gezondheidsbevorderende, stoffen vrij die onder andere de instandhouding, groei en activiteit van de darmflora stimuleren.

Voorbeelden van prebiotica zijn manno-oligosachariden (onverteerbare vezels, afgekort als MOS) en fructo-oligosachariden (onverteerbare suikers, afgekort als FOS).

Een wel heel bijzondere vorm van prebiotica zijn de oligosachariden in moedermelk. Dit zijn suikers die alleen in de dikke darm verteerd kunnen worden en daar als taak hebben om de darmflora te laten groeien. Dezelfde oligosachariden komen ook veelvuldig voor in geitenmelk (tenzij deze verhit is geweest boven de 45 ºC). Dit is ook één van de redenen waarom Farm Food No.1 puppy & kittenmelk in de breedste zin “het zo goed doet” bij puppies, kittens en andere kleine pasgeboren zoogdieren.

Commerciële probiotica preperaten, voor humane consumptie, zijn producten die meestal grote hoeveelheden melkzuurbacteriën bevatten en die tot doel hebben de darmflora te verrijken met levende lactobacillen en bifidobacteriën.

Voor onze honden zijn deze producten van weinig waarde omdat de bacteriën in eerste instantie door de verhitting tijdens de productie van het voer vrijwel allemaal het loodje leggen en ten tweede zijn ze niet zuurresistent genoeg om levend door de, in verhouding tot die van de mens, zeer zure hondenmaag heen te komen.

darmflora - green-tripe.pngDe enige “probiotica” die, naar onze ervaring, de zure hondenmaag redelijk overleeft is de bacterieflora in de pens van een herkauwer (rund, schaap, geit, rendier enz.).

Bij onze honden, zowel jong als oud, is daarom het regelmatig bijvoeren van rauwe en ongewassen (diepvries) pens, een zeer goed en gezond middel om de darmflora te onderhouden. U kunt dit doen door eens per week een zogenaamde versvleesdag in te plannen met Farm Food Fresh Pens en Hart Compleet of door een paar keer per week 20% (1/5e deel) van een Farm Food HE maaltijd te vervangen door Farm Food Fresh Pens en Hart Compleet.

U kunt Farm Food Fresh probleemloos door Farm Food HE mengen. (Farm Food Fresh mag u nooit ontdooien in een magnetron omdat in de magnetron alle bacteriën worden gedood die we juist nodig hebben).

Mocht u een andere brok dan Farm Food HE aan uw hond voeren; pas dan op met mengen, want versvlees of pens gemengd door geëxtrudeerde brokken kan verteringsproblemen geven. U kunt geëxtrudeerde brokken herkennen doordat deze op water blijven drijven. Farm Food HE blijft niet op water drijven. (Zie ook ons artikel “waarom geperste brokken”).

Synbiotica zijn in principe producten die zowel pre- als probiotica bevatten en hieronder kan ook de dagelijkse voeding worden gerangschikt. De dagelijkse voeding moet, naast het leveren van voldoende voedingsstoffen, ook de darmflora zoveel mogelijk voeden. Vandaar dat Farm Food HE zeer breed is samengesteld en speciale, natuurlijke darmbeschermende -en darmflora-voedende substraten zijn toegevoegd. Naast het holistische karakter van Farm Food HE is dit mede één van de redenen dat de werkelijke voedingswaarde van Farm Food HE veel hoger ligt dan de berekende waarde.

Farm Food HE, Fresh (diepvries) & Puppymelk

Vijanden van de darmflora:

Factoren die de darmflora kunnen verstoren zijn onder andere:

Vijanden van de darmflora

Factoren die de darmflora kunnen verstoren zijn onder andere:

  • Te eenzijdige “licht verteerbare” voeding
    Heel vaak zien we dat na een (diarree) probleem het advies wordt gegeven om blijvend op een “lichtverteerbare” (bijvoorbeeld lam en rijst) geëxtrudeerde voeding over te schakelen.Hierdoor ontstaat het gevaar dat er een zeer eenzijdige, schrale, darmflora ontstaat (omdat bepaalde bacteriekolonies niets te eten hebben en daardoor afsterven). Wanneer de hond dan eens een keer iets anders eet is de darmflora niet in staat dit goed te verwerken en slaat op tilt met (weer) diarree tot gevolg. Wanneer dit gebeurt komt de hond in een vicieuze cirkel en wordt al gauw gezegd: “hij heeft weer iets verkeerds gegeten”.Ondertussen zal u duidelijk zijn dat de enige oplossing om van dit probleem af te komen het weer opbouwen van een evenwichtige darmflora is en daarna over te gaan op een voeding die deze darmflora respecteert en ondersteunt.
  • Chemische stoffen
    Helaas bevatten heel veel hondenvoeders nog steeds chemische stoffen die een afbraak van de darmflora tot gevolg hebben. De meest schadelijke voor de darmflora zijn de chemische antioxidanten: zoals Ethoxyquine (E 324), BHT (E 321) en BHA (E 320). Deze stoffen belemmeren heel sterk de groei van de nuttige bacteriën en geven daarmee ruimte aan de groei van schadelijke bacteriën. Ook de verschillende chemische kleur-, geur- en smaakstoffen maken dat de darmflora uit evenwicht geraakt doordat de groei van nuttige bacteriën ook door deze stoffen wordt geremd.
  • Antibiotica
    Het grote nadeel van antibiotica (gegeven via de mond) is dat antibiotica in de darm niet alleen de schadelijke maar ook de nuttige bacteriën doodt.Dit is dan ook de reden waarom na een antibioticakuur nogal snel diarree optreedt en men helemaal van voor af aan met de wederopbouw van de darmflora moet beginnen. Omdat de darm van de hond relatief vele malen korter is dan bij de mens zijn de gevolgen van antibioticakuren bij honden veel extremer dan bij mensen. Daarom moet men, vooral bij honden, terughoudend zijn met het geven van een antibioticakuur via de mond (wanneer het door middel van een injectie wordt gegeven, heeft antibiotica een veel minder negatieve invloed op de darmflora).
  • Stress
    Grote veranderingen geven ook bij onze honden stress. Denk hierbij aan puppies die naar de nieuwe eigenaar gaan en ook aan verhuizen met alle “sociale” gevolgen van dien.
  • Ouder worden
    Ook het ouder worden kan een negatieve invloed hebben op de darmflora. Hoe ouder een hond wordt, hoe meer aandacht men moet schenken aan de instandhouding van een evenwichtige darmflora. Dit is van een veel groter belang dan het overschakelen op een (overbodig) seniorenvoer. Denk hierbij ook aan oudere mensen: zij eten niet anders dan toen ze jong waren; ze eten alleen maar minder!

Afsluitend

Zoals u hopelijk ondertussen duidelijk is geworden is een evenwichtige, breed opgebouwde darmflora een zeer belangrijke, zo niet de belangrijkste, gezondheidsfactor. Wanneer de darmflora uit evenwicht is kan dit verstrekkende gevolgen hebben. De verdediging tegen schadelijke bacteriën, zowel vanuit de darm als van buiten het lichaam, is verstoord en dit vergroot de kans op diverse gezondheidsklachten. Niet alleen levert een verstoring van de darmflora verschillende klachten op zoals diarree, darmkrampen, winderigheid en vermindering van de algehele weerstand. Ook zijn er steeds meer wetenschappers die stellen dat bepaalde vormen van chronische ziekten, waaronder verschillende vormen van kanker, een gevolg kunnen zijn van een verstoring van de darmflora.

Zelf hebben wij vastgesteld dat de oorzaak van het grootste deel van alle darmstoornissen en huidproblemen, maar ook allergieën, gezocht moet worden in een slecht opgebouwde en onevenwichtige darmflora. Deze problemen kunnen daarom pas goed worden opgelost als eerst de darmflora weer netjes op orde is gebracht. Zoals in dit artikel werd aangegeven, is het mede vanwege de korte darm van onze honden, zeer belangrijk dat uw hond voor de opbouw en instandhouding van een goede en stabiele darmflora bepaalde (goede) bacteriën van buitenaf, dus via de mond, binnen moet krijgen.

Voedingsadvies

Heb je na het lezen van dit artikel nog een vraag? Dan kun je ons altijd mailen of bellen!

Vlaams